Konserwacja kurdybanów

Kurdybany są wyrobami z garbowanej skóry cielęcej, koziej lub owczej, zazwyczaj wytłaczanej we wzory, zdobionej płatkami metalu (najczęściej srebra), farbami, a także pokryte werniksem. W wyniku specyficznej wielowarstwowej budowy konserwacja kurdybanów w wielu wypadkach różni się od konserwacji innych wyrobów ze skóry (jak np. butów, siodeł itd.). Kurdyban od swego lica jest poddawany zabiegom konserwatorskim podobnym do tych, które stosuje się przy malowidłach sztalugowych, od odwrocia zaś, tj. strony mizdry (czyli strony, która przylegała do ciała zwierzęcia), metodom stosowanym przy wyrobach ze skóry.

Czynniki niszczące i objawy schorzeń
Temperatura otoczenia. Już temperatura wyższa od 18°C prowadzi do wysuszenia skóry (powyżej 25°C procesy niszczenia są jeszcze szybsze). W następstwie tego dochodzi do uszkodzeń przede wszystkim na licowej stronie kurdybanu. Jeśli skóra jest sucha, to nie zmienia swych kształtów w wyższych temperaturach, jeśli jest wilgotna — marszczy się.

Wilgotność powietrza. Przy zbyt dużej wilgotności skóry występować może utrata jej garbnika, a także kurczenie się. Wzrost wilgotności skóry powyżej 12% przyśpiesza reakcje ze związkami siarki i azotu oraz sprzyja rozwojowi i aktywności mikroorganizmów. Stwierdzona już została zależność między zmieniającą się wilgotnością powietrza a zmianami powierzchni kurdybanów. Skóra nieuszkodzona, garbowana środkami pochodzenia roślinnego, przy ekstermalnych wahaniach wilgotności powietrza zmienia swoje wymiary od 6 do 8%.

Wahania temperatury i wilgotności powietrza mogą spowodować takie same zniszczenia jak równomierna, ale za wysoka lub za niska temperatura czy wilgotność. Doświadczenia potwierdziły, że otwieranie okien w celu przewietrzenia pomieszczeń jest w przypadku kurdybanów absolutnie szkodliwe i sprzyjające powstawaniu ich pofałdowań. Ten sposób wietrzenia jest tylko wówczas sensowny i możliwy do zastosowania bez ujemnych następstw, gdy wilgotność i temperatura we wnętrzu i na zewnątrz wykazuje nieznaczne różnice. Bezpośrednie działanie promieni słonecznych na kurdybany (podobnie jak na wszystkie materiały organiczne) jest szkodliwe. Także intensywne oświetlanie kurdybanów sztucznym światłem wywołuje ujemne skutki.