Wywabianie plam, czyszczenie.

Nie ma, niestety, uniwersalnego środka wywabiającego plamy różnego pochodzenia z dowolnego podłoża. W metodach wywabiania trzeba uwzględniać zarówno własności substancji plamiącej, jak i własności zaplamionego materiału. Najmniej kłopotów sprawia wywabianie plam z podłoża białego, gdyż nie zachodzi wówczas obawa zniszczenia barwnika podłoża. Należy się tylko upewnić, czy zastosowany środek nie niszczy podłoża. W przypadku materiałów zabarwionych, „lekarstwo” może się okazać gorsze od „choroby” – plama zniknie, ale na jej miejscu pojawi się inna, jasna, po zniszczonym barwniku, a ta jest zwykle nie do usunięcia. Z tego względu należy zawsze sprawdzić, na kawałku identycznego materiału, działanie wykorzystywanego środka przed zastosowaniem go do wywabiania.

Metody wywabiania plam można podzielić następująco:

– rozpuszczanie substancji plamiącej w odpowiednim rozpuszczalniku;

– działanie na nierozpuszczalną substancję plamy środkami ułatwiającymi zwilżenie jej wodą i usunięcie w sposób mechaniczny, np. przez tarcie. Substancje tego typu nazywa się emulgatorami. Należy do nich mydło i wszystkie syntetyczne środki piorące;

– przeprowadzenie substancji plamiącej nierozpuszczalnej w postać rozpuszczalną i wypłukanie jej odpowiednim rozpuszczalnikiem. Metodę tę stosuje się często do plam z różnych barwników naturalnych i syntetycznych. Czynnikiem działającym są związki chemiczne o własnościach redukujących – siarczyn lub wodorosiarczyn sodowy, wodne roztwory dwutlenku siarki i wiele innych. Pod ich działaniem barwna plama znika. Należy jednak powstały bezbarwny związek rozpuszczalny dokładnie wypłukać wodą. Jeżeli płukanie było niedostateczne, plama pojawi się po pewnym czasie ponownie na skutek działania tlenu z powietrza. Metodę tę często stosuje się do wywabiania starych plam z soków lub czerwonego wina, z białych tkanin;

– zniszczenie barwnej substancji plamy przez działanie środków utleniających. Tak działa woda utleniona oraz substancje wydzielające wolny chlor, np. tzw. chlorek, stosowany do wybielania bielizny po praniu. Należy pamiętać, że świeżo powstałą plamę o wiele łatwiej usunąć niż starą, która często okazuje się niemożliwą do usunięcia. Plamy z soków owocowych i win dają się łatwiej usunąć, jeżeli zostały natychmiast po powstaniu posypane dużą ilością soli kuchennej. Metoda usuwania plam przez pocieranie szmatką lub tamponem z waty jest błędna, gdyż powoduje rozprowadzenie substancji plamiącej na większy obszar, a sam materiał ulega ścieraniu. Właściwe postępowanie Dolega na opukiwaniu zwilżonym tamponem obszaru plamy lub posypaniu plamy, zwilżonej obficie odpowiednim środkiem, proszkiem wchłaniającym ciecz. Do tego celu można stosować talk, ziemię okrzemkową, w ostateczności kredę. Po kilkakrotnym powtórzeniu tej operacji należy proszek usunąć, resztki wyszczotkować.

Przed przystąpieniem do usuwania plam tłustych należy miejsce dookoła plamy zwilżyć wodą. Zapobiegnie to przenikaniu tłuszczu wraz z rozpuszczalnikiem do obszarów sąsiednich.

Jako zasadę należy przyjąć, że pod plamę podkłada się kawałek bibuły filtracyjnej lub miękkiej szmatki. Podkładkę tę należy często zmieniać podczas wywabiania. Dotyczy to wszystkich przypadków, więc wskazówka ta nie będzie powtarzana w poszczególnych przepisach.